چه‌ند هه‌ڵوێستێكی باوكم:
ئه‌وی شایه‌نی باسه باوكم زور حه‌زی ده‌كرد دینمان هه‌بێت و ڕووله‌خوا بین، ئا لێره‌دا چه‌ند هه‌ڵوێستێكی باوكم هه‌بوو جێی خۆیه‌تی بیخه‌مه پێش چاو: یه‌كێک له‌و هه‌ڵوێستانه‌ی ئه‌وه بوو كاتێک له پۆلی پێنجی سه‌ره‌تایی ده‌ری هێنامه‌وه و خستمیه پۆلی یه‌كی سه‌ره‌تایی له‌و قوتابخانه ئیسلامییه‌دا، خه‌ڵكی پێیان ده‌گوت: بابه مه‌لا حه‌مه‌ومین! چۆن تۆ ئه‌م كوڕه له پۆلی پێنجه‌وه ده‌ر دەهێنیت و ده‌یخه‌یته پۆلی یه‌كی سه‌ره‌تایی؟ چۆن چوار ساڵی له ناو ده‌به‌یت؟ ئه‌ویش پێی ده‌گوتن: ئه‌گه‌ر له ڕۆژی قیامه‌تا خوا پرسیاری لێ كردم و گوتی: ئه‌رێ موحه‌ممه‌د ئه‌مین! قوتابخانه‌یه‌كی ئیسلامی كرایه‌وه و له‌و قوتابخانه‌یه‌دا ده‌رسی ته‌فسیر و حه‌دیس و شه‌رع وعه‌قیده‌یان پێ ده‌گوت وقورئان و سیره‌ت و فه‌رمووده‌ی پێغه‌ممه‌ر "صلی الله علیه وسلم" یان پێ له‌به‌ر ده‌كرد، بۆچی كوڕه‌كه‌ت نه‌خسته ئه‌و قوتابخانه‌یه‌وه؟ من چی وه‌ڵامی خوا بده‌مه‌وه؟ بڵێم: له‌به‌ر ئه‌وه‌ی چوار ساڵی نه‌فه‌وتێت؟ وه‌ڵڵاهی خوا ئه‌و عوزره‌م لی وه‌ر ناگرێت. ئه‌وانیش ده‌یانگوت: ده باشه كه‌یفی خۆته.
خەوەکەی منداڵیم:
پێش ئه‌وه‌ی بچمه مه‌كته‌به‌وه، به پێی ته‌خمینی خۆم وا ده‌زانم له شه‌ش ساڵیدا بووم، له خه‌ومدا خه‌وێكم بینی وام زانی به‌سه‌ر كه‌لی گۆیژه‌كه‌ی قوباده‌وه‌ین له پشت ماڵی خۆمانه‌وه له پێنجوێن، له‌گه‌ڵ كومه‌ڵێک خه‌ڵكی تردا له‌ژێر ئاڵایه‌كدا كۆ ببووینه‌وه، ئاڵاكه‌مان ئاڵای لاإله‌إلاالله بوو، كه به‌یانی خه‌به‌رم بووه‌وه ئه‌مه‌م بۆ باوكم گێڕایه‌وه، باوكم زۆر زۆری پێ خۆش بوو، گرتمیه باوه‌ش و توند گوشیمی به خۆیه‌وه و ئه‌ملاولای ماچ كردم و گوتی: هه‌زار جار سوپاس بۆ خوا كوڕم، خه‌وه‌كه‌ت خه‌وێكی خۆشه، هیوادارم هه‌ر وا بێت.
خوێندنەوەی لەپی دەست:
هه‌ر له منداڵیمدا جارێك مه‌لایه‌كی ئاگادار له زانیارییه‌كانی ده‌ستناسی، بوو به میوانمان و باسی ئه‌وه‌ی كرد، كه له ده‌ستخوێندنه‌وه‌دا ده‌ستێكی باڵای هه‌یه، باوكیشم ده‌ستی ئێمه‌ی دایە و گوتی بیخوێنه‌ره‌وه، مه‌لاكه گوتی: ئه‌م كوڕه ناودار ده‌بێت و هه‌ندێکک شتی تری پێ گوتم كه ته‌عریفه بۆ خۆم له‌به‌ر ئه‌وه باسی ناكه‌م، باوكم زۆری پێ خۆش بوو، هه‌ردووكیان ماچیان كردم و دوعای خێریان بۆ كردم، ئه‌وی جێی باسه مه‌لاكه زۆر ڕێزی لێ ده‌گرتم به‌و منداڵییه‌م. له یه‌كێک له‌و قسانه‌یدا گوتی: ده‌ستی وا پیشان ده‌دات كه سێ ژن دەهێنێت.
ته‌ربیه‌تی باوكم له منداڵیمدا:
له‌ڕاستیدا باوكم هه‌وڵی له‌گه‌ڵمان ده‌دا، بۆ ئه‌وه‌ی دینمان هه‌بێت، باش له‌بیرم دێت، له كاتی منداڵیمدا وه‌رزی زستان بوو، ده‌ورمان له ئاگری سۆپاكه‌ی ماڵه‌وه دابوو، داری گزره‌ی وشكی هاوینی تێ كرابوو، وه‌ك ده‌نووكی كه‌و سوور بووبووه‌وه، به‌رمیلێكی بچووكی ئاوی له‌سه‌ر بوو هاتبووه كوڵ باوكم پێی گوتم: حه‌ز ده‌كه‌یت بخرێیته سه‌ر ئه‌و ئاگره و بتسووتێنن؟ گوتم: نه‌وه‌ڵڵا. گوتی: ئه‌گه‌ر بێگوێیی باوك و دایكت بكه‌یت، درۆ بكه‌یت، دزی بكه‌یت، ده‌ست بۆ ماڵی خه‌ڵكی ببه‌یت و عه‌زێتی دراوسێكان بده‌یت، خوا گیان ده‌تخاته ناو ئاگری جه‌هه‌ننه‌مه‌وه، ئه‌وه‌ش بزانه ئه‌م ئاگره له چاو ئاگری جه‌هه‌ننه‌مدا وه‌ك به حه‌وت ئاو شۆررابێته‌وه ئاوایه، ئاگری جه‌هه‌ننه‌م ئه‌وه‌نده سه‌خت و به‌تینه، و ئه‌گه‌ر ئه‌و گوناهانه‌ت نه‌كرد ئه‌وا به‌دوور ده‌بیت و ناچیته جه‌هه‌ننه‌مه‌وه، بەڵکوو خوا ده‌تخاته به‌هه‌شته‌وه، به‌هه‌شتیش ئه‌وه‌نده خۆشه هه‌رچی حه‌زی لێ بكه‌یت تێیدا هه‌یه، هه‌ر میوه‌یه‌كت بووێت له به‌رده‌ستا ئاماده‌یه، هه‌رگیز نامری هه‌رگیز پیر نابیت، هه‌رگیز نه‌خۆش ناكه‌ویت، . . هتد، هه‌رچه‌ند عه‌قڵی منداڵیی من هه‌ندێکک شتی بۆ نه‌ده‌سه‌لمێنرا، چونكه له قامووسی مندا نه‌بوو، وه‌ك ئه‌وه كه ئاگری زۆپاكه له چاو ئاگری جه‌هه‌ننه‌مدا به حه‌وت ئاو شۆررابێته‌وه وایه، من وام ده‌زانی ئاگر هه‌ر ئاگره، ئیتر یه‌عنی چی ئه‌مه له چاویدا وه‌ك ئاگر نه‌بێت ئاوه‌هایه؟. تا گه‌وره بووم و ڕۆژێكیان ڕۆیشتین بۆ لای گۆڕستانی حاجی شێخه‌وه، خه‌ریكی دانانی كاره‌با تازه‌كه‌ی پێنجوێن بوون، شه‌لمانی ئاسنیان ده‌بڕییه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی (محوله)ی له‌سه‌ر دابنێن هه‌ر له‌گه‌ڵ ئۆكسجینه‌كه‌یان تێ ده‌كرد ئه‌و ئاسنه سه‌خت و پته‌وه‌ی له ماوه‌یه‌كی زۆر كه‌مدا ده‌بڕییه‌وه، له‌و كاته‌دا به عه‌قڵی خۆمم ده‌گوت: ئه‌گه‌ر حه‌وت ساڵ ئه‌و شه‌لمانه له‌سه‌ر ئاگری زۆپاكه‌ی خۆمان بووایه، نه‌یده‌توانی بیبڕێته‌وه، ئیتر چۆن فه‌رقی نییه؟
نوێژی به‌یانی:
به‌یانییان باوكم زوو هه‌ڵده‌ستا بۆ نوێژ، زۆركات خۆی بانگی به‌یانیی ده‌دا، له زستاناندا زۆپاكه‌یشی داده‌گیرساند، زستانانی پێنجوێن زۆر سارد بوو، هه‌ندێک جار پله‌ی گه‌رمی بیست و پێنچ پله له‌ژێر سفره‌وه بوو، به‌تایبه‌ت له به‌ره‌به‌یانیانێكدا كه ساماڵ بووایه، ئه‌و كزه هه‌وایه‌ی كه به‌سه‌ر به‌فره‌كه‌دا ده‌هات وه‌ك گه‌زنه ده‌ست و ڕووی ئینسانی ده‌گه‌زی!! كاتێک ده‌ستنوێژمان ده‌شۆرد و ده‌ستمان له ئه‌ڵقەڕێزی ده‌رگاكه ده‌كه‌وت ده‌ستمان پێوه‌ی ده‌لسكا، و ده‌بووا به‌زۆر لێمان بكردایه‌ته‌وه، ئا له‌و به‌یانییانه‌دا باوكم منی له‌گه‌ڵ خۆیدا ده‌برد بۆ مزگه‌وت، دایكیشم زۆر جار پێی ده‌گوت: پیاوه‌كه! ئاخر ئه‌وه منداڵه و نوێژی له‌سه‌ر واجب نییه، تۆ بۆ به‌و به‌یانییه زووه ده‌یبه‌یت بۆ مزگه‌وت؟
باوكیشم ده‌یگوت: مه‌سه‌له‌ی عیبادەت پیویسته وای لێ بێت ببێت به به‌شێك له قه‌واره و بوونی، ئه‌گه‌ر وای لێ هات ئیتر زه‌حمه‌ته ته‌ركی بكات، با ببێت به به‌شێك له قه‌واره‌ی و عاده‌تی پێوه بگرێت. ئه‌ویش ده‌یگوت: باشه خۆت ده‌زانی.
دایكیشم خوا عه‌فووی بكات زۆر هه‌وڵی ده‌دا ڕووله‌خوا بین ئه‌گه‌ر كاتێک نوێژه‌كانمان دوا بكه‌وتایه به قسه‌ی خۆش زۆر ئامۆژگاری ده‌كردین، زۆر پێی ده‌گوتین، ئه‌گه‌ر لاساریمان بكردایه ئیتر زۆر تووڕه ده‌بوو، قسه‌ی پێ ده‌گوتین و قسه‌ی سه‌ختیش!
شتخواردن به به‌رچاو منداڵانه‌وه:
هه‌موو جارێک ئامۆژگاریی ده‌كردین كه شت به به‌رچاو مناڵانی تره‌وه نه‌خۆین نه‌وه‌كوو حه‌زی لێ بكه‌ن و پاره له به‌ردستیاندا نه‌بێت بیكڕن و تۆویان بتكێت، زۆر جار مناڵانی تر له گه‌ڕە‌كه‌كه‌دا شتیان ده‌هێنایه ده‌ره‌وه و به به‌رچاو ئێمه‌وه ده‌یانخوارد، ئه‌وان ئه‌و ته‌ربییه‌ته نه‌كرابوون، ئێمه‌ش ده‌مانویست تۆڵه‌یان لێ بكه‌ینه‌وه و ئه‌گه‌ر شتێكمان ببووایه، میوه یا شیرینی، پێمان خۆش بوو بمانبردایه‌ته ده‌ره‌وه و به به‌رچاویانه‌وه بمانخواردایه، تا بیانزانیبا چه‌ند ناخۆشه! به‌ڵام دایكم خوا عه‌فووی بكات نه‌یده‌هێشت.
دڵی هاوسێ ڕاگرتن:
هه‌رگیز حه‌زی نه‌ده‌كرد دڵی هاوسی بئێشێنێت، وا بزانم هۆی ئه‌و هەڕه‌شه زۆرانه‌یه كه له‌و باره‌وه وارید بووه، وه‌ك ئه‌وه كه پێغهمبهرصلي الله عليه وسلم ده‌فه‌رمێت:
"[ والله لايؤمنُ، والله لايؤمنُ، وَالله لايؤمنُ، قيلَ منْ يارسولَ الله؟ قالَ: الذي لايأمنُ جارُهُ بووائقَهُ " ] () واته: سوێند به خوا باوەڕی ته‌واوی نابێت، سوێند به خوا باوه‌ڕی ته‌واوی نابێت، سوێند به خوا باوه‌ڕی ته‌واوی نابێت. عه‌رزیان كرد: ئه‌ی پێغه‌ممه‌ری خوا ! كێ ئیمانی نابێت؟ فه‌رمووی: ئه‌و كه‌سه‌ی دراوسێكه‌ی له شه‌ڕ و خراپه‌ی ئه‌مین نه‌بێت. هه‌روه‌ها فه‌رموویه‌تی: " [ من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فلا يؤذ جاره " ] (2) واته: ئه‌وه‌ی باوه‌ڕی به خوا و ڕۆژی قیامه‌ت هێناوه با ئازاری هاوسێكه‌ی نه‌دات.
ئه‌مه وای لێ كردبوو، هه‌میشه به‌قوربان و به‌ساقه‌مان ده‌بوو، كه شه‌ڕ له‌گه‌ڵ مناڵانی گەڕه‌كماندا نه‌كه‌ین. ئه‌گه‌ر سه‌ریان بشكاندینایه و بهاتینایه‌ته‌وه بۆ ماڵه‌وه نه‌ده‌ڕۆیشته سه‌ر ماڵه‌كه و هه‌قی بۆ نهده‌سه‌ندین، ئه‌گه‌ر سه‌ری یه‌كێكمان بشكاندایه دایكی به شیته شیت ده‌هاته سه‌رمان و ئه‌میش زۆر دڵی ده‌دایه‌وه و هه‌زار جار ئێمه‌ی ده‌كرد به‌ساقه و به‌قوربانیان، و ده‌یوت: فڵانی ئه‌مانه منداڵن ئێستا شه‌ڕیان كردووه تاوێكی تر ئاشتن و پێكه‌وه یاری ده‌كه‌نه‌وه، ئیتر بۆ ئێمه دڵی خۆمان له‌سه‌ر ئه‌وان بئێشێنین؟
خوا ئاگای لێمانه:
زۆر هه‌ته‌ریان ده‌كرده سه‌رئه‌وه كه شتی حه‌رام نه‌خۆین، ده‌ست بۆ ماڵی كه‌س درێژ نه‌كه‌ین، ئه‌گه‌ر ده‌ست بۆ ماڵی خه‌ڵك ببه‌ین خوا ئاگای لێمانه، و فریشته‌كان له كرده‌وه‌ی خراپه‌دا بۆمان ده‌نووسن، ئه‌مه وای لێ كردبووین كه ئه‌ڕۆیشتین بۆ باخی خۆمان له‌سه‌ر ڕێگه‌كه‌ماندا ترێ ڕه‌شكه تازه ئاڵوبۆڵ ببوو، زۆر حه‌زمان لێی بوو نه‌مانده‌ویرا ده‌ستی بۆ ببه‌ین نه‌وه‌ك گوناهبار ببین، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا كه به پێی شه‌رع، ئینسان گوناهبار نابێت، ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی لێ بخوات، كه نه‌فسی پێی كوێر ببێته‌وه. خوا پاداشتی خێریان بداته‌وه، له‌سه‌ر ئه‌و دڵسۆزییه‌یان بۆ ئێمه، تا نه‌كه‌وینه ناو گوناهه‌وه.