ئێستا بە‌ختیارم:
هه‌ر وه‌ك باسم كرد له‌و سه‌رده‌مه‌دا زۆر حه‌زم له خوێندنه‌وه بوو، كاتێک له مزگه‌وتی ئه‌بووبه‌كردا بووم كتێبێكم خوێنده‌وه به ناوی "قصة الإیمان بین الفلسفة والعلم والقرآن" به‌ڕاستی كتێبه‌كه ئارامی و ئاسووده‌ییه‌كی ته‌واوی بۆ هێنام، منیش وه‌ك لاساییكردنه‌وه‌ی ئه‌و كتێبه چیرۆكێكم نووسی و هه‌ركه‌سێك ده‌هات شتێكم بۆ باس ده‌كرد و شتێكم بۆ لێ ده‌خوێنده‌وه، تا ئه‌ندازێكیش خه‌ڵكه‌كه هانیان ده‌دام و وایان ده‌ر ده‌بڕی، كه تاموچێژ‌ێكی هه‌یه، هه‌ندێكیان ئه‌گه‌ر نه‌قدیشیان ببووایه پێیان ده‌گوتم، ئه‌مه‌ش بووه هۆی ئه‌وه شه‌نوكه‌وی بكه‌م و تا ئه‌ندازێك پوخته ببێت، له پاشان بوو به "ئێستا به‌ختیارم"، جارێكیان له‌تیفی وه‌ستا عه‌لی (عه‌لی مامه سه‌عه) كۆمه‌ڵێک گه‌نجی هێنا بۆ سه‌ردانم له ژووره‌كه‌ی خۆم له مزگه‌وتی ئه‌بووبه‌كردا، یه‌كێكیان هاوه‌ڵی مناڵیم، مامۆستا "محمد شاره‌زووری" بوو، پاش دابڕانێكی زۆر دیمەوە، به دیتنی زۆر خۆشحاڵ بووم، ئه‌ڵبه‌ت ئه‌و كاته سه‌رباز بوو، یه‌كێكیان عه‌لی ئامۆزای بوو، من تا ئه‌و كاته عه‌لیم نه‌دیبوو، ئه‌وانی ترم له بیر نه‌ماوه، ده‌ستمان به قسان كرد، منیش به‌ده‌می باسی "ئێستا به‌ختیارم"م بۆ كردن، پاش ئه‌وه شاره‌زووری كتێبه‌كه‌ی به ناوی "ڕێكه‌وت له ترازووی ژیریدا" نووسی و له چاپیشی دا، بەڵام "ئێستا به‌ختیارم"ی من له‌چاپدانی دوا كه‌وت تا ساڵی 1978. ئه‌م سه‌ردانه‌ی شاره‌زووری بووه هۆی ئه‌وه برایه‌تیی كۆنمان نوێ ببێته‌وه و ئاگامان لە یەكتر ببێت.. ئه‌مانه‌ش هه‌مووی به هۆی سه‌ردانه‌كه‌ی كاك له‌تیفه‌وه بوو.
بایە‌خدان بە لاوان و مێرمنداڵان:
باش له یادمه ڕۆژێكیان كۆمه‌ڵێک مێردمناڵی پۆلی یه‌ك و دووی ناوه‌ندی هاتن بۆ مزگه‌وت، یه‌كێكیان گوتی: مامۆستا ڕێم ده‌ده‌یت بانگێک بڵێم؟ گوتم: ئه‌ی بۆچ نا، كوڕه بانگی دا ده‌نگێكی ناسك و ئاوازێكی خۆشی وای هه‌بوو، ئینسان گوێی لێ بووایه هه‌موو گیانی ئیسراحه‌تی ده‌كرد و له‌زه‌تی لێ وه‌ر ده‌گرت، ئه‌وه‌ند به‌تاموچێژ بوو، پاش بانگه‌كه زۆر سوپاسم كرد و هانم دا بۆ بانگوتن، هه‌موو كاتێك بێت له‌م مزگه‌وته‌دا بانگ بدات. ئه‌م كوڕه ناوی نه‌جمه‌دین بوو.. ئه‌مانه دووانیان ناوی نه‌جمه‌دین بوو، یه‌كێكیان عه‌لادین، یه‌كێكیان شێخ ڕه‌زا.. هه‌ردوو نه‌جمه‌دینه‌كه بانگیان ده‌دا، بچكۆله‌كه‌یان زۆر زیره‌ك نه‌بوو، بەڵام ده‌نگی زۆر خۆش بوو، نه‌جمه‌دینه‌كه‌ی تریان باوكی پۆلیس بوو، ده‌نگی زۆر خۆش نه‌بوو، بەڵام زۆر زیره‌ك و وریا بوو، له‌دواییدا شاعیرێكی باشی لێ ده‌ر چوو، ڕۆژێكیان له‌گه‌ڵ مه‌لا عه‌لیی ئیسكاندا -ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت-له مزگه‌وته‌كه‌ی ئه‌وا ناومان لێ نا كرێكار، شاعیرێكی ترمان هه‌بوو به ناوی جووتیار، وتمان: ئه‌میش ناو ده‌نێین كرێكار، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ردوو باڵی چه‌پڕه‌وه‌كان بقرتێنین، بزانن كه موسڵمانان زیاتر بایه‌خ به زه‌حمه‌تكێشان ده‌ده‌ن تا ئه‌وان، ئه‌وه‌تا دوو شاعیری ناوداریان یه‌كێكیان ناوی جووتیاره و ئه‌وی تریشیان كرێكار، ئه‌م برایه له هه‌ڕه‌تی لاویه‌تیدا كه ناوێكی په‌یدا كرد توانای خۆگرتنی له ڕێزی ئێمه‌دا نه‌ما، چونكه ئێمه زۆر بایه‌خمان به په‌روه‌رده ئه‌دا، ئه‌ویش بیری شۆڕشگێڕی كاری تێ كردبوو، به‌جێی هێشتین و په‌روازی كرد، ڕۆژێكیان به برا گه‌وره‌كه‌می گوتبوو: ماوه‌یه‌كی زۆر ئێوه ڕابه‌رایه‌تیتان كردین، با ئێمه‌ش ماوه‌یه‌ك ڕابه‌رایه‌تیتان بكه‌ین بزانین چۆن ده‌بێت؟ ئه‌ویش فه‌رمووبووی: ئێمه كه‌س به‌زۆر گل ناده‌ینه‌وه، تۆ ئازادی مادام به نه‌هجی ئێمه ڕازی نابیت چیت ده‌وێت ده‌توانی بۆ خۆتی دابمه‌زرێنیت.. ڕۆیشت و ئه‌وه‌ی ویستی كردی، بەڵام سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو، به‌ناچاری گرووپه‌كه‌ی خۆی فتوای زۆر ڕه‌قیان له دژ دا و له سه‌رۆكایه‌تیی گرووپه‌كه‌ش لایان برد.
جا ئه‌و كۆمه‌ڵه لاوه كه له‌و سه‌رده‌مه‌دا قوتابیی پۆلی دووی ناوه‌ندی بوون، به به‌رده‌وامی ده‌هاتن بۆ مزگه‌وت.. دوانیان تا ئێستاش کرێکار و شێخ ڕەزا هه‌ر پێبه‌ندی به‌رنامه‌كه‌ی خوان، ئیتر پاش ئه‌وه‌ی مزگه‌وتی ئه‌بووبه‌كرم جێ هێشت نازانم ئه‌و دووانه‌كه‌ی تر چییان به‌سه‌ر هات.
ڕۆژووشکاندن:
خه‌ڵكی گه‌ڕه‌ك خوا پاداشتی خێریان بداته‌وه لوتفێكی زۆریان له ته‌كما هه‌بوو، زۆر خۆشیان ده‌ویستم، هه‌روه‌ها منیش ئه‌وانم زۆر خۆش ده‌ویست، ئه‌و مناڵانه‌ی ده‌هاتن بۆ مزگه‌وت زۆر ڕێزم لێ ده‌گرتن و قسه‌ی خۆشم بۆ ده‌كردن و به‌سه‌رهاتی پیاوچاكانی پێشینم بۆ ده‌گێڕانه‌وه، مزگه‌وت مێردمنداڵی زۆر ببوو، ڕه‌مه‌زان هاته پێشه‌وه، ئه‌مانه هه‌ندێكیان به‌ڕۆژوو بوون و ئه‌و كاته‌ش ڕۆژگار زۆر درێژ نه‌بوو، ئێواره‌یه‌كیان كۆمه‌ڵێكیان هاتنه‌وه و گوتیان: مامۆستا! ئێمه ئه‌مڕۆ له قوتابخانه به‌زۆر ڕۆژووه‌كه‌یان پێ شكاندین!
ئای ئه‌و هه‌واڵه‌م به لاوه چه‌ند سه‌خت بوو! چونكه ئه‌گه‌ر مامۆستاكه‌ش زۆر بێدین بێت مافی ئه‌وه‌ی نییه ده‌ستدرێژی بكاته سه‌ر تایبه‌تمه‌ندیی قوتابییه‌كان، ئه‌م قوتابییه موسڵمانه و په‌یڕه‌وی له ئاینه‌كه‌ی ئه‌كات، ئیتر مامۆستا بۆی نییه هیچ شتێكی به‌زۆر پێ بگۆڕێت، ئه‌مه له وڵاتانی كافریشدا، كه هیچ فڕێكیان به ئاینه‌وه نییه.
منیش شه‌وانه پاش نوێژی ته‌راویح ئامۆژگاریم هه‌بوو، ڕۆیشتمه سه‌ر میكرۆفۆنه‌كه و ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌م بۆ خه‌لكه‌كه ڕوون كرده‌وه، كه ئێمه مناڵه‌كانمان ده‌نێرینه قوتابخانه، تا ئاڕاسته‌ی جوان و په‌روه‌رده‌ی باش بكرێن، به‌ڵام هه‌ندێک كه‌س ئه‌ركی خۆیان نازانن، له جیاتیی ڕێنموونیكردن بۆ چاكه، هه‌زار حه‌یف و مەخابین ڕێنوێنییان بۆ خراپه ده‌كات، ئه‌مڕۆ كۆمه‌ڵێک له‌و تازه‌پێگه‌یشتووانه كه هیوای دواڕۆژی ئه‌م گه‌ل و نیشتمانه‌ن، چاوبه‌گریان هاتوونه‌ته‌وه و شكاتی ئه‌وه ده‌كه‌ن كه: مامۆستا كه‌یان به‌زۆر ڕۆژووه‌كه‌ی پێ شكاندوون! ئه‌ڵبه‌ت ناوی مامۆستاكه‌شم برد و گوتم: مامۆستا فڵان كه ئه‌مه له‌قه‌به‌كه‌یه‌تی كاری وای كردووه.
هە‌ڕە‌شە‌ی ئە‌فە‌نی:
خوا هه‌ڵ ناگرێت خه‌ڵكه‌كه زۆر گه‌رموگوڕ بوون، لاوه‌كانیان كه زیاتر خوێنگه‌رمییان پێوه دیار بوو، گوتیان: مامۆستا ئه‌گه‌ر تۆ ڕێمان بده‌یت، ئێستا ده‌ڕۆین و بۆ حه‌وت پشتی ته‌مبێی ده‌كه‌ین، منیش هێورم كردنه‌وه و گوتم: من بۆ ئه‌وه‌م باس نه‌كرد، كه ئێوه ئاوا هه‌ڵچن و خۆتان ناڕه‌حه‌ت بكه‌ن، ئێمه تا مقاش هه‌بێت ده‌ستی خۆمان ناسووتێنین، بۆ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه ڕێگای یاسایی ده‌گرینه به‌ر، سبه‌ینێ ده‌ڕۆینه لای به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده و مه‌سه‌له‌كه‌ی بۆ باس ده‌كه‌ین، تا له‌و مامۆستایه بپرسێته‌وه: بۆچ كاری وای كردووه! ئه‌گه‌ر له نیه‌تخراپییه‌وه ئه‌و كاره‌ی كردووه، با جارێكی تر كاری وا نه‌كات و بزانێت كه له‌ناو میلله‌تێكی زیندوودایه نه‌ك بێئاگا و مردوو.. ئه‌گه‌ر به‌هه‌ڵه‌یش كردوویه‌تی با كاری وا دووباره نه‌كاته‌وه، چونكه ئه‌مه ده‌ستدرێژییه بۆ سه‌ر مافی به‌شی زۆرینه‌ی خه‌ڵكی، به نامەیه‌كیش ئه‌و ڕێنوێنییانه بۆ هه‌موو قوتابخانه‌كان بنێررێت، تا ئه‌گه‌ر تاك تاكه‌یه‌ك له‌ناو مامۆستایانا هه‌بێت و له‌و حه‌قیقه‌ته بێئاگا بێت با ئاگادار ببێته‌وه و جارێكی تر زۆر به‌كار نه‌هێنێت، هەروەها ده‌ستدرێژی نه‌كاته سه‌ر مافی خه‌ڵكی.
تومه‌ز مامۆستای ترسنۆك كه ئه‌وه ده‌بیستی ئه‌و شه‌وه ناوێرێت له ماڵی خۆیانا بخه‌وێت، ئه‌و كاته به گه‌ڕه‌كی مامۆستایانیان ده‌گوت: دۆڵی موعه‌لیمه‌كان، ئه‌و گه‌ڕه‌كه‌ش له‌گه‌ڵ سلێمانیی نوێدا دراوسێ بوو، هه‌ر به‌و شه‌وه په‌نا ده‌باته به‌ر یه‌كێك له براكانی مامۆستا خه‌تیب و درۆوده‌له‌سه‌یه‌كی زۆریشی پێوه ده‌نێت، كه به‌ڵكوو سبه‌ینێ لای كاكه‌ی شفاعه‌تی بۆ بكات و به‌ر سزای یاسایی نه‌كه‌وێت!
هەڵوێستی مامۆستا خەتیب:
بۆ سبه‌ینی من كه ڕۆیشتم بۆ مه‌عهه‌د مه‌سه‌له‌كه‌م به مامۆستا خه‌تیب ڕاگه‌یاند و ئه‌ویش گوتی: پێكه‌وه ده‌ڕۆین بۆ لای به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده، داوای لێ ده‌كه‌ین یاسا جێبه‌جێ بكات و نه‌یه‌ڵێت جارێكی تر شتی وا دووباره ببێته‌وه. له‌و كاته‌دا كه ئێمه خه‌ریكی ئه‌و قسانه بووین، زه‌نگی ته‌له‌فونه‌كه لێی دا.. تومه‌ز براكه‌ی خه‌تیب بوو قسه‌كانی ئه‌فه‌نیی بۆ ده‌گێڕایه‌وه. قسه‌كانی ئه‌و كاری تێ كرد و مامۆستا خه‌تیب گۆڕا و بگره تووڕه‌ش بوو! گوتم: ئه‌گه‌ر به‌ڕێزیشتان نه‌یه‌ن من هه‌ر ده‌ڕۆم بۆ لای به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده و ئه‌گه‌ر ئه‌میش هه‌ر نه‌یبیست ده‌ڕۆم بۆ لای وه‌زیر.. ئیتر هه‌ر چۆن بوو قه‌ناعه‌تی پێ كردم كه وازی لێ بهێنم.
پاشان بیستمه‌وه كه ئه‌م ئه‌فه‌نییه هه‌ڕه‌شه‌ی له من كردووه و گوایا ئه‌یه‌وێت تیرۆرم بكات.. خه‌ڵكه‌كه‌ش زۆر ناڕه‌حه‌ت بوون، بەڵام من زۆر گوێم نه‌دایە و شه‌وانه بێخه‌م لێی ده‌خه‌وتم.. چونكه هه‌ڕه‌شه‌كه‌م زۆر به‌جیددی نه‌گرتبوو.
دوو هەڵوێستی خەڵکی گەڕەک
خه‌ڵكی گه‌ڕه‌كیش ئه‌م قسه‌یان بیسته‌وه و كۆمه‌ڵ به‌كۆمه‌ڵ ده‌هاتن بۆ لام و دڵخۆشییان ده‌دامه‌وە و ده‌یانگوت: نه‌ترسیت ئێمه هه‌موو له پشتتین.. خوا پاداشتی خێری هه‌موویان بداته‌وه.. بەڵام له‌ناو ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌دا دوو هه‌ڵوێستیان زۆر جێی ڕێز و پێزانین و حورمه‌ته.. پێم خۆشه له‌م شوێنه‌دا باسیان بكه‌م:
هەڵوێستی یەکەم: مام فەرەج.
مام فه‌ره‌ج پیاوێكی سه‌روڕیشسپیی به‌غیره‌تی شارباژێڕی بوو، پێشمه‌رگه‌ی شۆڕشی ئه‌یلوول بوو، كۆنه‌پۆلیسی خانه‌نشین بوو، پیاوێك بوو غیره‌ت و ئیمانی لێ ده‌باری، هات بۆ لام له حوجره‌كه و كوڕه تازه‌لاوه‌كه‌یشی له‌تەكیا بوو، گوتی: مامۆستا بیستوومه ئه‌و موعه‌للیمه هه‌ڕه‌شه‌ی لێ كردوویت؟ گوتم: به‌ڵێ، مام فه‌ره‌ج.
گوتی: به‌قوربان نه‌ترسی، ئامان سه‌د ئامان نه‌ترسی، به‌خوا قه‌سه‌م چوار كوڕم هه‌یه هه‌رچواریان ده‌كه‌م به گاوگه‌ردوونت!
ئه‌ڵڵاهو ئه‌كبه‌ر له‌و هه‌ڵوێسته مه‌ردانه‌یه!
گوتم: مام فه‌رج خوا فه‌ڕ و به‌ره‌كه‌ت بخاته ته‌مه‌نی خۆت و مناڵه‌كانته‌وه.. به پشتیوانیی خوا به ئه‌ندازه‌ی گیزه‌ی مێشێك كێشم بۆ هه‌ڕه‌شه‌كه‌ی دانه‌ناوه.. تۆ خۆش بیت هیچ خه‌مت نه‌بێ.. من باش لێم ڕوونه: ئه‌و گیانه‌ی خوا داویه‌تی، ته‌نیا خوا ده‌توانێت بیسه‌نێته‌وه.. و تا ئه‌ویش ته‌قدیری نه‌كردبێت بمرم، هه‌رچی وا له‌م بوونه‌وه‌ره‌دا، ناتوانێت من بكوژێت.. كه ئه‌ویش ته‌قدیری كرد كه‌س ناتوانێت به‌رگیری لێ بكات.
گوتی: چاوه‌كه‌می زۆرم پێ خۆشه كه ده‌بینم وره‌ت به‌رزه! گوتم به‌ڕاستی منیش زۆرم پێ خۆشه كه هه‌ڵوێستێكی ئاوه‌ها مه‌ردانه له برایه‌كی ئاینیمه‌وه ده‌بینم، ئه‌وه‌ند خه‌می من ده‌خوات، كه هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی خوێن و خزمایه‌تی و ژنخوازی و كاسبی و به‌رژه‌وه‌ندی له نێوانماندا نییه، ته‌نیا له‌به‌ر ڕه‌زای خوا كارێكی وا ده‌كات، هیوادارم خوا بیخاته تای كرده‌وه چاكه‌كانته‌وه له ڕۆژی قیامه‌تدا.
ده‌زانن ئه‌و مام فه‌ره‌جه كێ بوو؟ ئه‌وه باوكی یه‌كێك بوو له قوتابییه دڵسۆزه‌كان كه ناوی "نه‌جمەدین" بوو، له ساڵی داهاتوودا له‌سه‌ر پێشنیازی من ناومان نا كرێكار، تا له‌ناو شیعره پته‌و و به‌هێزه‌كانیدا ئه‌و له‌قه‌به به‌كار بهێنێت.
هۆی ناوناكه‌یشی ئه‌وه‌بوو، ئه‌م لاوه نبووغ و لێهاتوویه‌كی گه‌وره‌ی پێوه دیار بوو، ده‌ستی شیعری بوو، شیعری زۆر جوان و پته‌وی ده‌نووسی، منیش گوتم: ئێمه شاعیرێكی ئیسلامیمان هه‌یه، كه له‌قه‌بی شیعرییه‌كه‌ی "جووتیار"ه، مامۆستا جووتیار، با ئه‌م شاعیره لاوه‌یشمان ناو بنێن كرێكار، تا هه‌ردوو باڵی كۆمۆنیستی بقرتێنین و بیسه‌لمێنین، كه جووتیار و كرێكاری ئیسلامی شیعر بۆ جووتیار و كرێكار و تۆیژه‌كانی تری كورد ده‌ڵێن.. پێكه‌وه ڕۆیشتین بۆ مزگه‌وتی ئیسكان و له‌وێ له‌گه‌ڵ مامۆستا "مه‌لا عه‌لی"ی ڕه‌حمه‌تی ئیمام و خه‌تیبی ئه‌و مزگه‌وته بانگمان به‌گوێیا دا و ناومان نا كرێكار.. تا له سلێمانی بووم هه‌ر پێكه‌وه بووین.. پاش ئه‌و لێكتردابڕانه له ساڵی 1978دا یه‌كترمان بینییه‌وه، كه من له سه‌نگه‌سه‌ر بووم به مامۆستای ناوه‌ندییه‌كه‌ی ئه‌وێ.
هەڵوێستی دووەم: پاسە‌وانی ماڵ.
ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌م له‌بیر چووه‌وه، پاش ئه‌وه‌ی من مزگه‌وتی ئه‌بووبه‌كرم به‌جێ هێشت، و بۆ خوێندن ڕۆیشتم بۆ به‌غدا، ساڵی سێیه‌مم بوو له زانكۆدا، یه‌كێک له خه‌ڵكی گه‌ڕه‌ك به‌سه‌ردان هات بۆ به‌غدا و میوانی دراوسێكه‌مان بوو، شه‌و كه دانیشتین و باس هات به باسی قسه‌دا، گوتی: مامۆستا له‌بیرته ئه‌و ساڵه موعه‌لیمه‌كه هه‌ڕه‌شه‌ی لێ كردبوویت؟
گوتم: به‌ڵی.. بۆچ؟
گوتی: پاش هه‌ڕه‌شه‌ی موعه‌لیمه‌كه ئێمه له‌ناو خۆماندا بڕیارمان دا، كه: ماڵتان بخه‌ینه ژێر چاودێرییه‌وه، نه‌وه‌ك ئه‌و زه‌لامه كه‌تنێك بكات، بۆیه حه‌وت شه‌وی ته‌واو پاسه‌وانی ماڵی تۆمان كرد!
منیش زۆر سوپاسی ئه‌و و خه‌ڵكی گه‌ڕه‌كم كرد و سوجده‌ی شوكریشم بۆ خودا برد، كه خوا ئه‌و لوتفه گه‌وره‌یه‌ی له‌ته‌كا كردین، بێ ئه‌وه‌ی له‌و سه‌رده‌مه‌دا من كه‌سوكارێكم له‌و گه‌ڕه‌كه‌دا هه‌بێت خوا ئه‌و خه‌ڵكه‌ی بۆ كردمه برا و كه‌سوكار.. هیوادارم خوا وه‌ری گرتبێت و له نامه‌ی كرده‌وه‌ی چاكه‌دا بۆ ئێمه و ئه‌وانیشی نووسیبێت.